Lợn mán thui luộc
Heo nuôi thả ở môi trường thiên nhiên, ăn rau, quả, củ. Sau khi cắt
lấy huyết heo, người ta không nấu nước sôi cạo lông như cách làm thông
thường, mà lấy nhánh lá tre nứa, cỏ tranh khô hoặc rơm rạ thui vàng như
thui bò, cầy, thui đến đâu thì dùng dao cạo sạch lông đến đó.
Heo
thui xong rửa sạch trước khi mổ lấy bộ lòng buộc thịt treo lên để cho
ráo máu. Sau đó người ta xẻ heo ra cho vào nồi luộc trên bếp củi với
nhiệt độ lửa đun sôi riu riu. Khi thịt vừa chín tới vớt ra xắt mỏng sắp
trên lá chuối rừng tươi xanh. Thịt luộc nóng hổi tỏa mùi thơm ngon. Thịt
heo luộc chấm với muối rang và hạt dổi (giống như hạt tiêu xanh) nướng
giã nhỏ. Ăn miếng đầu tiên sẽ cảm nhận được vị ngọt của thịt vị giòn béo
của da và mỡ mùi thơm phưng phức của lá chuối rừng hương vị nồng của
hạt dổi mặn mà của muối rang.
Thịt lợn muối chua
Thịt
lợn nuôi thả rông ướp với men của lá rừng cùng với gạo rang giã nhỏ
thời gian khoảng 60 phút. Sau đó lấy lá chuối rừng hơ lên trên lửa, lau
sạch rồi lót vào đáy bồ làm bằng tre nứa, trước khi đưa thịt vào bồ.
Phần dưới của bồ được rải một lớp gạo rang nhỏ trộn với muối rang rồi
xếp thịt lên. Mỗi lần xếp thịt, rải một lần gạo rang với muối. Sau đó
đậy kín nắp bồ bằng lá chuối và để bồ thịt muối ở quang bếp củi hoặc
trên gác bếp đun củi. Khi khách du lịch thưởng thức món thịt lợn chua
vẫn cảm nhận được màu sắc của thịt, ngậy của bì, độ chua của men rừng,
độ mặn vừa phải của muối, độ thơm của gạo. Món ăn này thường được ăn với
các loại lá rừng.
Canh Loóng
Là
món canh được nấu từ nước luộc thịt với nõn cây chuối rừng. Cây chuối
rừng đốn về bóc vỏ ngoài lấy nõn thái mỏng nhỏ bóp với muối để xả chất
chát sau đó cho vào nước luộc thịt đun trên bếp củi khoảng 50 – 60 phút.
Rắc vào canh hạt dổi nướng giã nhỏ và lá lốt rừng thái nhuyễn trước khi
ăn.
Măng chua nấu thịt gà
Cũng
là một món ăn rất hấp dẫn. Gà nuôi thả có trọng lượng từ 0.8 – 1 kg
không cắt tiết mà người ta chỉ bóp cổ chết. Đun nước làm sạch lông mổ bỏ
lòng ruột để riêng chặt gà ra thành miếng nhỏ người ta đem ướp với măng
chua cùng với gia vị để từ 20 – 30 phút cho ngấm. Sau đó cho thịt vào
nồi đun bếp củi than khoảng 1-2 giờ. Thịt gà và măng đã chín nhừ rắc
thêm một ít hạt dổi nướng giã nhỏ. Món ăn này ăn nóng trong những ngày
thời tiết lạnh rất ngon.
Xôi nếp Mai Châu
Được
làm từ gạo nếp nương. Nếp được ngâm từ 4-5 giờ sau đó để ráo nước cho
vào xửng đổ một lượng nước sôi vào đáy nồi đặt xửng lên trên nồi sao cho
nguyên liệu trong nồi tiếp xúc nhiều nhất với hơi nước nhưng không bị
chạm vào nước. Cho nồi lên bếp đậy kín đun cách thủy với lửa nhỏ. Khoảng
50-60 phút dỡ ra thăm chừng hạt xôi chín dẻo là được… Đây là món xôi
được làm ăn trong những ngày lễ tết ngày hội xuống đồng ngày mừng lúa
mới của bà con dân tộc. Xôi được chấm với muối mè lạc vừng hoặc với nước
mắm cá.
Mai Châu- Hòa Bình và vùng phụ cận còn có các món ăn độc đáo như gà
gói lá dong cá suối hấp thịt trâu xáo măng thịt heo muối chua…
Chả cuốn lá bưởi
Thịt
lợn ba chỉ thái con chì, ướp một chút nước mắm, hành. Lá bưởi cắt làm
đôi, cuốn mỗi miếng thịt một nửa lá to hoặc một lá nhỏ, xếp vào kẹp tre
nướng trên than hồng. Mỡ lợn gieo xuống than hồng làm dậy lên ngọn lửa
mỏng mơn man. Khi kẹp chả và lá bưởi ngả màu hơi tím se lại là được.
Thực khách cắn miếng chả lá bưởi thơm giòn, gẫy mảnh lẫn vào thịt săn
vàng làm tiêu tan sự ngấy. Nuốt rồi mà còn cảm thấy tê tê đầu lưỡi. Và
còn lại mùi thơm của núi rừng bên bếp than hồng.
Cá nướng đồ
Một
số loại cá: cá diếc, cá trê, cá chép… thường được đem nướng thơm. Trước
khi nướng, cá được thọc các que nhỏ dài qua miệng xuống bụng, xuống tận
đuôi cá rồi dùng kẹp tre xanh kẹp vào để cho cá khỏi rơi, gãy. Cá nướng
được đem rắc muối, gói lá chuối, đồ lên rồi mới ăn.
Thịt trâu nấu lá lồm
Thịt
trâu đem thui cho thơm, cạo sạch rồi bung cho mềm, đem bóc thái miếng
nhỏ, hầm trong nồi đất chín kỹ rồi giã lá lồm (một loại lá chua), nêm
một ít tấm gạo bỏ vào nồi hầm với thịt trâu. Khi tấm chín nở và hơi sánh
thì cũng là lúc thịt trâu nhừ và ngấm vị chua của lá lồm. Đây là món ăn
dân tộc phổ biến của người Mường Hoà Bình.
Măng đắng
Măng
ngon là thứ mầm cây thuộc họ tre, trúc, mai, vầu, sặt, nứa mới nhú
khoảng 1-2 đốt ngón tay trở xuống, phần thân còn lại ngập trong đất. Khi
bóc bẹ ra, thân măng trắng muốt, nuột nà.
Muốn có món măng đắng ngon phải chọn những mầm măng sặt mới nhú,
nướng cho đến khi măng cháy xém, quắt lại, bóc dần từng bẹ chấm vào gói
chẩm cheo gồm muối, ớt, lá gừng, mắc khén, lá tỏi và củ tỏi giã nhỏ. Khi
ăn, ta cảm nhận được vị đắng ngọt của măng, vị mặn của muối, vị cay
nồng của ớt, vị cay ấm của lá gừng, vị cay tê của mắc khén, vị cay rát
của tỏi cùng hương vị đặc trưng của nước măng chua và cây măng nướng.
Rau rừng đồ
Rau
rừng đồ được ăn với bánh dày làm từ gạo và sắn. Rau rừng gồm rất nhiều
loại như: Rau beo, rau tầm bóp, rau đốm, rau đu đủ, rau the hởi, hoa
chuối, quả quạnh… Rửa sạch đem đồ trên cuốp gỗ khoảng 30-40 phút. Thực
khách thưởng thức món ăn này bằng cách ăn rau rừng đồ chấm với loại nước
chấm đặc biệt, qua đó khách du lịch sẽ cảm nhận được hương vị đắng,
chát, cay, nghọt, bùi của món ăn.
Đi chơi Hòa Bình du khách có thể mua tặng người thân bạn bè sản phẩm
dệt thổ cẩm măng đắng rượu cần ủ men lá vô chai cơm lam (nếp) và một ít
thịt heo thui để về nhà… lai rai.