Di tích động Đá Bạc cách huyện lỵ Lương Sơn 10km về phía Đông
Nam, cách tỉnh lỵ Hoà Bình 47km. Từ thị xã Hoà Bình, theo quốc lộ số 6 về phía
Hà Nội, tới huyện lỵ Lương Sơn khoảng 40km, đến bưu điện huyện Lương Sơn rẽ
tay phải đi theo đường liên xã qua cầu Treo, qua xóm Cời, qua xóm Nàng Hang
(xã Cư Yên), qua xóm nước lạnh, xóm Gò Mè (xã Liên Sơn) là tới di tích.
Động Đá Bạc còn có tên gọi khác là động Tiên, nằm trong lòng núi
Pai Dáy (hay còn gọi là núi Hang Beo), thuộc xóm Đá Bạc, xã Liên Sơn, huyện Lương
Sơn, tỉnh Hoà Bình. Quả núi này từ xa trông như một con ếch khổng lồ, nửa như
ngồi lặng, nửa muốn nhảy vào khoảng lô nhô những hòn núi khác như núi Cai, núi
Côi, đồi E.
Đầu năm 1990, một số ngời dân địa phương xóm Đá Bạc đi lấy củi
tình cờ đã phát hiện ra di tích động. Cửa động hướng Đông Nam, rộng chừng 1m,
cao 2m.
Động có chiều dài 65m, chiều rộng từ 4 đến 22m, vòm cao từ 1,5
đến 15m. Bước vào cửa động, du khách như bị choáng ngợp trước một rừng thạch
nhũ rủ xuống từng chùm, từng khối trắng bạc, lơ lửng tựa như những chùm hoa
đang hé nở, lại như chiếc đèn mầu trang trí trong những ngày hội, khi có ánh
đèn chiếu vào những khối đá bỗng sáng rực lên phản chiếu lại tạo ra những tia
xanh, đỏ, tím, vàng óng ánh. Từ đây du khách đi theo con đường lát gạch ở bên
trong động khoảng 6m ngước nhìn lên thấy một khoảng trống đó là lối lên Cô
Tiên. Động Cô Tiên ở cao hơn nền động chính gần 2m, leo qua 10 bậc thang, du
khách sẽ bắt gặp vòm trần có nhiều nhũ đá rủ xuống, kết thành nhiều dải, uốn lợn
mềm mại như bức màn nhung có nhũ buông thẳng, có dải nhũ vươn dài xuống, đầu
nhọn chĩa ra nhiều phía, treo lơ lửng trên vòm trần thật lạ mắt. Nét kỳ diệu ở
đây là dưới chân các khối nhũ đá, nước nhỏ xuống theo năm tháng tạo thành hai
bể nước thiên tạo xinh xắn. Phía trong bể nước là hệ thống các ruộng bậc
thang như được thu nhỏ lại. nhỏ nhắn, bờ của các thửa ruộng bậc thang được
đá uốn lợn, đẽo gọt chạm khắc kỳ phu tạo nên những bức trạm nổi thiên nhiên
sinh động. Vào mùa mưa, nước từ trong các nhũ đá, từ vòm trần nhỏ xuống các
thửa ruộng bậc thang đầy ăm ắp nớc như đang chuẩn bị vào vụ mới.

Đi tiếp vào trong động như thu hẹp lại nhỏ nhắn kín đáo và thanh
thoát như buồng ngủ, những dải nhũ đá thanh mảnh, mềm mại buông xuống như tấm
ri đô, có dải trông như tấm màn gió. Vào sâu bên trong các khối nhũ đá tạo hình
như những chiếc bình hoa cổ màu vàng óng ả, bên ngoài được chạm khắc tinh tế,
kỳ phu. Tại đây tạo hoá như xếp đặt các khối nhũ tròn chịa, sù sì như những
chùm quả gấc, quả sầu riêng, có khối như những tổ ong treo lơ lửng, có chùm
xoè ra như hình quả phật thủ, chùm quả khế. Phía dưới nền hang là hàng chục,
hàng trăm cột đá bên những đụn thóc, đụn gạo, núi vàng, cây bạc, sừng sững tiếp
giáp những đầu voi, đầu tê giác và hình thác nước tuôn trào, đi qua những đập
đá còn in lại dấu vết và hình dáng chảy xiết của thác.
Đi sâu vào chút nữa, dưới vòm động cao rộng, màu thạch nhũ ánh
như dát bạc giữa thế giới những hình hài kỳ dị, vừa thật, vừa ảo ta như lạc
vào chốn thiên cung thần bí mà choáng ngợp. Ngước nhìn lên trần hang phía tay
trái, ta bàng hoàng gặp những hình tượng sống động. Nổi bật là hình nàng Tiên
ngả lưng trên vách đá, phía đối diện với cô Tiên, in nổi lên vách đá là hình
con rồng với tư thế đang bay lượn trên sóng nước. Với những nhũ đá, măng đá,
cột đá, vân đá…động Đá Bạc đã tạo thành một tác phẩm nghệ thuật tạo hình kỳ lạ
của tạo hoá. Với những vẻ đẹp muôn hình, muôn vẻ sẽ tạo nên nguồn cảm hứng để
sáng tác cho các nhà thơ, nhà văn, hoạ sĩ và điêu khắc. Cao hơn và rộng hơn là
tất cả nhân dân và du khách đến đây chiêm ngỡng vẻ đẹp để thêm yêu núi non
đồng ruộng của sứ sở này.
Ban đầu cửa động chỉ là một khe nhỏ vừa một người chui vào, sau
khi phát hiện trong lòng động có nhiều nhũ đá đẹp với nhiều dáng hình gây trí
tưởng tượng kỳ thú, dân địa phương đã mở rộng cửa để vào động.
Để thuận lợi cho khách tham quan đến thưởng thức cảnh đẹp trong
động, những năm gần đây Ban quản lý đã lắp đặt hệ thống điện thắp sáng trong
động, sửa sang, lát gạch lối đi lại trong động.
Từ khi phát hiện đến nay, di tích động Đá Bạc đã đón nhiều du
khách tới tham quan, thưởng ngoạn. Đây là thắng cảnh đẹp của huyện Lương Sơn.
Đường đi đến tương đối thuận tiện, hy vọng trong tương lai không xa cùng với
tuyến du lịch khác của huyện Lương Sơn tạo thành tua du lịch hấp dẫn trong lòng
du khách.